In de muziek heeft Monique de Adelhart Toorop zoveel bereikt. Veel producties hebben met succes uitgepakt, mede vanwege haar enorme inlevingsvermogen om muziek op een prachtige manier te ‘lezen’. Toch heeft muziek op een late leeftijd een doorslaggevende betekenis gehad in haar leven. “Na het Vossius Gymnasium heb ik economie gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam,” vertelt Monique. “Dat heb ik niet afgemaakt, waarna ik op het conservatorium terecht kwam. Een zangleraar vertelde mij dat ik auditie zou moeten doen. Ik werd aangenomen, en sinds dat moment begon mijn muzikale carrière. Doordat ik geen muzikale bagage had, beschikte ik over een vrije rol. Dat houdt in dat ik alle muzikale mogelijkheden heb aangepakt die ik voor ogen had.”

Deze mogelijkheden hebben succes gehad. Monique is inmiddels zeer bedreven in het maken van voorstellingen. Foto: Cyriel Jacobs Compositional

“Voor mij geldt dat ik ben wie ik wil zijn, en dat is voornamelijk dat ik ervan houd om binnen muziek verhalen te vertellen”

Op het Vossius Gymnasium heb je altijd muzikale klassentoernooien, waarbij klassen tegen elkaar moeten strijden. Monique besloot om te gaan zingen, in bandjes. “De beslissing om te zingen was dat een vriendje het met mij had uitgemaakt,” herinnert Monique zich. “Ik liet mij niet zomaar opzij schuiven, of het veld uitslaan. Deze ‘opstandigheid’, dus om mij niet zomaar het veld uit te laten slaan, was voor mij de reden om op het podium te gaan staan en liedjes te zingen. De innerlijke drive is altijd sterk geweest, en dat is wat ik mijn hele carrière doe. Dat kan soms voor kritiek zorgen, omdat mensen niet weten waar ze mij moeten plaatsen. Voor mij geldt dat ik ben wie ik wil zijn, en dat is voornamelijk dat ik ervan houd om binnen muziek verhalen te vertellen.”

Juist uit deze vurigheid zijn er mooie voorstellingen gemaakt, voorstellingen met een verhaal. Monique: “Een voorbeeld daarvan is dat ik een voorstelling over de Tweede Wereldoorlog heb gemaakt samen met Mirjam van Dam en Jetta Starreveld, maar ook een voorstelling over twee mensen die niet goed met elkaar communiceren, waarin stilte de rode draad is; muziek over stilte. Het laatste stuk wat ik heb gecomponeerd gaat over de economie; over 40 jaar privatisering en de puinhoop van het liberalisme. Daar ben ik nu mee bezig, en na de zomer ga ik dat op de planken brengen. Die voorstelling heet NUTS, vanwege de nutsbedrijven die allemaal geprivatiseerd zijn. Ik vind het leuk om dan deze kennis van de economie in de vorm van theater voort te brengen; om een stuk zo te maken dat je een vraag stelt. Echter, het probleem van vandaag de dag is dat mensen ermee aan de haal gaan. Dan gaan ze het onderwerp kapen en daar een eigen betekenis aan geven. Wat ik heb bedacht is het heel absurdistisch te maken, waardoor het wat abstracter wordt, en niemand meer kan zeggen aan welke kant je staat.”

Steeds meer maken en ontdekken

Als je in het begin nog niet thuis bent in de muziek, is het natuurlijk zoeken hoe je zoiets aanpakt. Monique wist op haar manier voorstellingen te maken. “Toen ik op het conservatorium kwam, had ik nog geen idee hoe je precies bezig moet zijn binnen muziek. Niemand had mij ooit geleerd hoe ik dat moest bestuderen, dus voor mij was het logischer om in de bibliotheek een jazz-encyclopedie te openen in plaats van bladmuziek op te zoeken. Gaandeweg ben ik steeds meer gaan ontdekken, en kwam ik erachter dat alles wat ik hoorde allerlei wetmatigheden had. Ik maakte intuïtief al arrangementen en kwam er achter dat het klopte wat ik in mijn hoofd hoorde. Tijdens de covid-19 periode ben ik mij gaan richten op het componeren. Ook daar gaf mijn docent mij de bevestiging dat het klopte.”

De allesweter

In seizoen 1994/1995 was Monique te zien in de theatervoorstelling De allesweter. Op dat moment studeerde ze jazz op het conservatorium, hoewel De allesweter moderne muziek was en Nederlandstalig. “Ik had een Amerikaanse docent, dus mijn theatrale elementen kon ik niet mee naar school nemen. Dat maakte dat ik een theaterleven in Amsterdam had, en een jazzleven in Den Haag. Dat zijn twee aparte werelden. Op dat moment was ik al bezig met produceren en dingen regelen. Ik heb de Kees van Baarenzaal geregeld, één van de zalen in het Haagse Conservatorium. Ik nodigde een klas uit van een basisschool en die kwamen naar een try-out van De allesweter.”

Foto: Maud Pickkers

Diverse andere initiatieven

Van het één kwam het ander. Monique creëerde nog diverse andere ideeën binnen muziek. Creatieve ideeën, met bij de één een nog mooiere boodschap dan bij de ander!

DASH!

Zes jaar lang heeft Monique in de band DASH! gespeeld. Het was een periode dat niet zomaar iets was, en Monique heeft daar veel leuke momenten meegemaakt. “Ik kende de bandleider: Maarten Ornstein. Ik houd van meerstemmig zingen, het was een band zonder akkoordinstrumenten: dus zonder gitaar en piano, maar alleen vier zangers en een saxofoon, bass en drums. Dat is best ingewikkeld, want je kunt eigenlijk alleen maar op de ritmesectie varen. De zang moest dan zo goed op elkaar afgestemd zijn zodat wij de harmonieën vormden. We hebben zoveel meegemaakt met DASH!, en hebben ook in het buitenland opgetreden. De band paste zo goed in mijn straatje, omdat Maarten en ik niet in een hokje te proppen zijn omtrent wie wij precies zijn en waar we precies voor staan. Kennelijk vind je elkaar als je dingen net anders doet dan anderen. Bijzondere herinneringen heb ik aan DASH! overgehouden!”

Koken met Noten

Tussendoor kwam er een ander initiatief aanzetten: Koken met Noten. Ook de reden daarachter was een bijzondere gelegenheid om daarmee bezig te zijn. “Wat ik mij voornam was om gezond eten te promoten voor kinderen. Kinderen waren zich niet bewust met wat ze aten, dus dat ze niet wisten waar eten (zoals groente) precies vandaan kwam. Als je alles tegelijk in een pan gooit, dan is het niet lekker. Dat geldt voor muziek ook; je moet de juiste combinatie vinden waardoor het wel wat is. Dat was het idee achter Koken met Noten. Van het Amsterdams fonds een subsidie gekregen om een pilotproject te doen met zes Amsterdamse scholen. Bij één school hebben we in de school zelf muzieklessen geven, met een kok erbij die het ging voordoen. We lieten ook kinderen instrumenten maken met eten, zoals bijvoorbeeld kokertjes maken met pasta erin. Het project is gestrand doordat scholen weinig tijd konden vrijmaken om zo’n project aan te gaan. Dat is jammer, want de leraren waren allemaal enthousiast, maar qua logistiek en begeleiding klopte het niet helemaal waardoor het onmogelijk werd. De kinderen vonden het heel leuk, maar organisatorisch werd het lastig. Het is wel jammer, zeker ook omdat het bekend is dat kinderen beter kunnen eten, en bewuster.”

Op een prachtige manier muziek ‘lezen’

Zoals gezegd; Monique heeft het talent om van muziek een mooi verhaal te maken. Andersom gaat dat ook samen met PieterJan Cramer van den Bogaart. “PieterJan speelde eerder al bij Les Bonbons de Babette, een band met Babette Verhoef en Marieke Snijders. Dat was Franstalige muziek, waar PieterJan accordeon speelde. Hij is enorm muzikaal, dus ik besloot hem te vragen om samen op te treden. Met PieterJan klikte het zo goed, en ik gaf hem ook stukken te bestuderen die klassiek en technisch best moeilijk zijn. Dat vond hij echt heel leuk, en heeft daar ook veel van geleerd. Door iets te doen wat buiten jouw genre ligt, en je eigen weet te maken, dat maakte het tot een succes. Er is niet gekozen voor het veilige, maar om verder te kunnen en te verbreden. Met PieterJan heb ik al vier producties gemaakt. Juist doordat we al zo lang met elkaar spelen, weten we goed wat we van elkaar willen. Hij kan midden in het concert alles stil leggen. Ik raak dan niet in paniek, want op dat moment weet ik dat hij iets nieuws wil bedenken waar ik weer op verder kan. Juist deze benadering is heel interessant. Neem bijvoorbeeld onze derde productie: Indra. Dat is een vertelconcert over een Indisch jongetje. Daar had ik de teksten al voor geschreven, en samen met PieterJan zouden we het concert verder uitwerken in een Bed & Breakfast in Appelscha. Toen we een aantal teksten hadden herschreven zodat het meer ging leven, las hij het voor en ging hij de muziek spelen op basis van wat ik had opgeschreven. Dat vormde de basis van het stuk, en dat is een hele leuke manier van schrijven.”