Zorg & Zekerheid Leiden wint de TOTO Basketball Cup 2023

Zondagmiddag in het Landstede Sportcentrum in Zwolle vond de finale van de TOTO Basketball Cup 2023 plaats tussen de Nederlandse nummers twee en drie van de BNXT (Domestic) League: Zorg & Zekerheid Leiden en Landstede Hammers. Voorafgaand aan deze wedstrijd heeft ZZ Leiden zes keer in de bekerfinale gestaan, en drie keer werd er gewonnen. De laatste keer dat ze in de finale stonden moesten ze tegen Landstede Hammers spelen in dezelfde accommodatie, en werd er gewonnen. Landstede heeft vier finales van de Basketball Cup gespeeld, maar heeft deze prijs nog nooit weten te bemachtigen.

Ruim 35 minuten bleven beide ploegen in het spoor van elkaar. Zwolle liep in het begin uit, waarna Leiden het overnam en Zwolle weer toe had geslagen. Daarna ging Leiden, geleid door de driepunters van Maarten Bouwknecht, er snel vandoor, maar zag Landstede opnieuw dichterbij komen. Tot 2,8 seconden voor het einde kon het nog alle kanten op gaan, maar Leiden wist overeind te blijven en met 70-72 de winst en dus de Basketball Cup binnen te hengelen. Foto: Marja van Tilburg

Arnaldo Toro Barea is de 25-jarige Puerto Ricaanse center van Landstede Hammers die goed is voor gemiddeld 12 punten per wedstrijd en ruim 12 rebounds per wedstrijd. Vooral dat laatste wapen is zijn handelsmerk, en daardoor is hij ook de beste rebounder van de BNXT League. Hij zorgt voor de eerste score namens de thuisploeg, die er vervolgens gelijk vandoor gaan. Hun startende spelverdeler is de Zweedse international Felix Terins die snel kan spelen en ook een snel schot in zijn arsenaal heeft. Samen met Toro Barea wordt het verschil vergroot in Zwols voordeel. ZZ Leiden speelt gehaast, en vindt moeilijk de open man. Missende lay-ups helpen de bezoekers, gesteund door hun Leidse aanhang in grote getalen, niet verder. Landstede komt beter in de wedstrijd. Driepunters van Coen Stolk en Dragoş Diculescu zorgen voor een 19-11 voorsprong voor de thuisploeg. Landstede verkeert in een opvallende situatie. Herman van den Belt is niet langer de hoofdcoach van de Zwolse formatie, en dat is opmerkelijk. Sinds 1996 is hij al betrokken geweest in de coachingstaff van The Hammers. Van 1996 tot 2000 was hij assistent coach van Marco van den Berg, in seizoen 2000-2001 tijdelijk van Peter Krusemann waarna hij het stokje als hoofdcoach halverwege dat seizoen overnam. Na één keer in seizoen 2009-2010 te zijn overgestapt naar World Class Aviation Academy Giants uit Bergen op Zoom als assistent coach keerde hij vervolgens weer terug bij The Hammers als hoofdcoach. Hij maakte van alles mee: drie keer is hij coach van het jaar geworden, twee keer won hij met Landstede de Supercup en zelfs in seizoen 2018-2019 het kampioenschap. Bijna 27 jaar was hij actief in het Zwolse basketbal, en daar is ineens een einde aangekomen. Zijn jarenlange assistent Mark van Schutterhoef neemt zijn taak als hoofdcoach over, en hij ziet dat de Zwolse formatie naar een grote voorsprong is geklommen. Leiden, gecoacht door Doug Spradley, moet met een plan komen. Daarvoor vinden zij Maarten Bouwknecht met meerdere schoten en Erikas Venskus die de ploegen op gelijke hoogte brengen na het eerste kwart: 19-19. 

Na de hervatting is het opnieuw de thuisploeg die de leiding pakt. Dezelfde schutters als aan het begin van de wedstrijd, Stolk en Terins, weten ook nu raak te schieten. Het zijn bij Leiden vervolgens twee krachten die zich laten gelden, waaronder hun nieuwste aanwinst David Collins. Het wordt een spelletje met and-1's, een score met een fout van de tegenstander waardoor er een extra bonus vrije worp komt. Deion Hammond heeft tot dat moment nog niets laten zien bij Leiden, maar vindt op deze wijze twee keer een treffer waardoor Leiden de voorsprong overneemt. Zijn inbreng, en die van David Collins, laat Leiden uitlopen naar een marge van vijf punten bij rust, mogelijk gemaakt door de and-1's: 35-40.

Onder toeziend oog van de fanatieke aanhang van ZZ Leiden! Foto: Marja van Tilburg

Bij Leiden duurde het even voordat Hammond ontwaakte, maar zijn inbreng bezorgde de bezoekers de voorsprong bij rust. Voor de rest zijn de scores goed verdeeld, waarbij Venskus op acht punten staat; een nuttige inbreng van de Litouwse forward. Bij Zwolle is Arnaldo Toro Barea goed voor acht punten, en Stolk en Terins met driepunters voor zes punten. De twee punten van Ralf de Pagter en Boyd van der Vuurst de Vries zijn de nodige aandachtspunten om terug te komen in de wedstrijd. Na rust lukt het de Zwolse formatie om terug te komen in de wedstrijd. Dat gebeurt in het bijzonder via Duje Dukan, de 31-jarige Kroatische forward die ooit een NBA-verleden heeft gehad bij de Sacramento Kings. Dukan is gelijk goed voor de driepunter, waarna hij omhoog gaat en wederom toeslaat. Bij Leiden wil het even niet lukken, met name niet via de afstandsschoten. Daardoor ziet Landstede gelegenheid om verder uit te lopen. Dukan gaat opnieuw omhoog voor de driepunter en bezegeld een 10-0 run voor de Zwollenaren die dan weer met 45-40 voorstaan. ZZ Leiden wil er nog niet aan. Ze scherpen hun verdediging gaan waardoor Landstede het moeilijker krijgt in de aanval. Het probleem bij de bezoekers is dat het schot niet in frequente mate valt. Het is de Amerikaan Thomas Rutherford die de Zwolse run doorbreekt met een score onder het bord. Dat is het teken voor de bezoekers om het vuurtje op te stoken. Marijn Ververs is de wegkapitein die daar wel raad mee weet. Met een driepunter zet hij beide ploegen op gelijke hoogte: 47-47. Opnieuw ziet Landstede geen gelegenheid om uit te lopen, en Leiden is alweer aan de andere kant. De sterke verdediging heeft succes, en Collins is met een drive naar de basket goed voor de gelijkmaker na het derde kwart met 53-53. Dit is een bekerfinale waar elke basketballiefhebber van droomt: een gelijkopgaande strijd die pas op het allerlaatste moment beslist kan worden. Dat scenario blijft gedurende de eerste minuten van het laatste kwart van kracht, waarin de beslissing moet vallen. Leiden opent ongunstig aan het laatste kwart met een aanvallende fout, en tevens al vier persoonlijke fouten voor Ververs en Rutherford. Bij vijf fouten is het einde wedstrijd. Ralf de Pagter is goed voor de eerste score in het vierde kwart, maar na drie minuten spelen wordt hij al gewisseld. Dat is opvallend, aangezien zijn verdediging ervoor zorgde dat Leiden onder het bord niet tot scoren kwam. Ook wil het schot bij Landstede niet meer vallen, en dus krijgt Leiden steeds meer kansen om toe te slaan. In het eerste kwart liet Maarten Bouwknecht zijn schoten zien, en in het vierde kwart zet hij Leiden met een jumper en later een driepunter op voorsprong: 55-58. Opnieuw is het bij Zwolle zoeken naar nieuwe kansen, maar ze leveren opnieuw de bal in bij Leiden. De bezoekers benutten hun kansen dit keer wel. Onder de basket worden Luuk van Bree en David Collins gevonden die het verschil vergroten tot zeven punten. Leiden begint serieus uit te lopen, helemaal als wederom Bouwknecht en Van Bree worden gevonden bij de driepuntslijn: 59-70 voor Leiden met nog ruim twee minuten te gaan. Ga er maar aan staan als Landstede Hammers, maar een paar seconden na de driepunter van Van Bree is het Dukan die gelijk een driepunter eroverheen schiet. Het verschil is acht punten, en coach Spradley is er niet gerust op. Hij neemt een time-out om alles weer onder controle te krijgen. Dat lijkt het ook te zijn als er door Roeland Schaftenaar onder het bord wordt gescoord, maar bij 63-72 is het Felix Terins die opnieuw een driepunter verzilvert namens de Zwollenaren. Er is niet veel tijd meer, maar Leiden scoort ook niet. De thuisploeg krijgt de kans om dichterbij te komen, maar ze lijden veelal balverlies waardoor een snelle comeback uit blijft. Echter, ook Leiden is niet zuinig met het balbezit waardoor er in 40 seconden in theorie nog van alles mogelijk is. Die mogelijkheid wordt bevestigd met een driepunter van Duje Dukan die de zaal werkelijk laat ontploffen: 69-72 met nog 21 seconden te spelen. Aangezien de schotklok, 24 seconden om een schot te moeten lossen, al uit staat moet Zwolle fouten maken op Leiden in de hoop dat er vrije worpen worden gemist. Maarten Bouwknecht mag plaatsnemen op de vrije worp lijn. Dat wil je als ZZ Leiden wel, Bouwknecht naar de vrije worp lijn sturen. Hij is dit seizoen goed voor het verzilveren van zijn vrije worpen tegen 88%. Lukt het hem ook in de laatste 13 seconden? Het antwoord is nee, want beide vrije worpen gaan mis en Landstede pakt de rebound. Er is nog een mogelijkheid om gelijk te komen middels een driepunter of een and-1. Leiden maakt al een persoonlijke fout op Terins zodat de driepunter in elk geval uitblijft. Met nog 9,6 seconden gaat Terins naar de vrije worp lijn met een stand van 69-72. De eerste vrije worp gaat raak, en dat betekent 70-72. Hij weet dat er niet veel tijd meer over is, en dus weet hij dat hij de tweede vrije worp moet missen in de hoop dat Landstede de rebound pakt. Dat gebeurt ook, want na zijn gemiste vrije worp is het Toro Barea die de rebound pakt. De tijd tikt, en met nog zes seconden te gaan gaat Terins voor de driepunter die de Basketball Cup voor Landstede kan bezegelen. Zijn driepunter treft de ring niet, maar de bal gaat over de zijlijn. De scheidsrechters gaan voor verduidelijking kijken voor wie het balbezit is. Landstede krijgt de bal, en met nog 2,8 seconden te gaan doet zich een nieuwe kans voor: ofwel twee punten voor een verlenging van vijf minuten, of een driepunter voor de overwinning. Felix Terins mag uitnemen, maar hij gooit de bal met een boog over alle spelers heen waardoor de bal aan de andere kant over de zijlijn beland en Leiden het bevrijdende balbezit heeft. Hierdoor komt ZZ Leiden niet meer in gevaar en winnen ze de TOTO Basketball Cup 2023 na een werkelijk bizarre slotfase.