Marjolein Torenbeek heeft altijd al passie gehad voor sport, het helpen van mensen en het vakgebied psychologie. Als sportpsycholoog vindt ze het heel fijn om met mensen te kunnen werken die helemaal weg zijn van hun sport. Daar krijgt ze enorm veel energie van! Marjolein heeft al twee boeken geschreven, en is met een derde boek veel moois van plan.

Geïnspireerd door het vak psychologie

Psychologie is een breed begrip. Het is toepasbaar op veel aspecten. Marjolein kreeg inspiratie toen zij wist op welk vlak ze actief wilde zijn binnen de psychologiewereld. “Ik was ongeveer 15 jaar toen ik een beeld kreeg wat een psycholoog precies doet. Mijn vader was psycholoog (nog steeds trouwens) maar ik wist nooit goed wat dat nu eigenlijk inhield. Mijn moeder las vroeger de Margriet, en daar stond elke week een column in van een psycholoog. Zij coachte jongeren, en daar raakte ik enorm door geïnspireerd! Het sprak mij enorm aan wanneer een jongere bij haar kwam, en na een aantal maanden diezelfde persoon veel beter de deur uit ging. Zo ben ik op het idee gekomen om psycholoog te worden, en per toeval hoorde ik tijdens mijn studie over sportpsychologie. Binnen psychologie was ik op dat moment zoekende welke richting ik op wilde gaan, toen ik alleen al het woord sportpsychologie zag, wist ik dat ik me daarin wilde specialiseren.”

“Dat was voor mij een echte eyeopener geweest”

Niet alleen vanuit de Margriet werd Marjolein geïnspireerd. “Hardy Menkehorst is al jaren een bekende sportpsycholoog,” vertelt Marjolein. “Hij vertelde met veel enthousiasme over hoe hij de volleybal heren als sportpsycholoog op mentaal vlak begeleidde. De mannen waren toen tijdens de Olympische Spelen in Atlanta olympisch kampioen geworden. Hij kon dat zo mooi vertellen, en door zijn college wist ik dat ik sportpsycholoog wilde worden. Hij had het mentale ontwikkeling en teamontwikkeling, en dat zoiets niet vanzelf gaat. Hij had bijgedragen aan het mentaal sterker worden van topsporters. Dat was voor mij een echte inspiratie geweest.”

Via Donar in aanraking gekomen met basketbal

Liefhebber zijn van sport is wel een logische verklaring als je sportpsycholoog wilt worden. Marjolein vond al snel de sport waar zij liefhebber van werd. “Op 12 jarige leeftijd nam mijn vader mij mee naar wedstrijden van Donar Groningen. Toen ik daar was, nog in de oude Martinihal, dacht ik ‘wauw, wat is dit voor iets prachtigs!’ Toen was het in Groningen al een grote sport, met veel bezoekers op houten bankjes. Hierdoor wilde ik ook gaan basketballen, maar dat kon niet in het dorp waar ik toen woonde. Ik ben vrij laat begonnen met basketbal, toen ik bijna 19 jaar was. Ik zat bij de Groene Uilen, en van dames 5 ging ik naar dames 2. Ik speelde al vrij snel hoofdklasse, maar door blessures heb ik later voor andere dingen gekozen. Basketbal in Groningen heeft mij veel vrienden gegeven, en ik vind het nog steeds een enorm mooie sport.”

De aanpak van het helpen van sporters

Hoe benader je sporters? Wat is precies hetgeen wat je wilt behandelen? Marjolein is zeer ervaren en gedreven, en kan een behulpzame kracht zijn om te weten hoe je je mentale probleem kan oplossen. “Het verschilt per individu hoe ik mensen begeleid. Vaak komen ze met het probleem dat presteren onder druk lastig is. Vaak gaat het tijdens trainingen goed, maar tijdens de wedstrijden komt het er niet uit. Ondanks dat ze met dezelfde vraag binnenkomen is de oorzaak steeds verschillend. Het begint altijd met samen met de sporters uitzoeken wat er in hun hoofd gebeurt, op welke momenten en wat er juist wel goed gaat. Afhankelijk van wat daar uitkomt, kun je verschillende mentale vaardigheden trainen; visualiseren, het stellen van doelen, aandacht en concentratie, omgaan met spanning of de groeimindset. Vaak helpt een combinatie van vaardigheden een sporter beter te presteren, bij elke sporter pak je zoiets anders aan. Wat wel centraal staat is om sporters te laten begrijpen waarom iets niet lukt en vaardigheden laat toepassen om het onder de knie te krijgen. Er zijn geen trucjes die je even kunt toepassen, je moet mentale vaardigheden echt trainen. Bijvoorbeeld, de dribbel moet je kunnen trainen en onderhouden om het op peil te houden en te verbeteren. Zoiets geldt ook voor deze mentale vaardigheden. Mentale begeleiding van sporters is nooit hetzelfde, en dat maakt sportpsychologie zo leuk! Wat trouwens mijn allergrootste passie is, is het werken met teams en groepen. Mijn kracht is om teams te helpen om te begrijpen waarom het niet lekker loopt en vervolgens te helpen beter samen te werken. Daar ben ik de laatste jaren vaak mee bezig, en dat vind ik echt top om te kunnen doen!”

Een immens grote passie is dit geworden bij Marjolein; mensen helpen recht uit het hart!

Aan de slag bij Utrecht Cangeroes

Met deze aanpak en ervaringen bleef Marjolein bij veel instanties zeker niet onopgemerkt. “Ik heb in het verleden eerst naast een vaste baan, in mijn vrije uurtjes als sportpsycholoog gewerkt. Twee jaar geleden ben ik fulltime gaan werken als sportpsycholoog. Ik woon in de buurt van Utrecht, dus benaderde ik daar veel organisaties. Via-via benaderde Utrecht Cangeroes mij toen. De hoofdcoach, Ramon Kuipers, belde mij een keer op om in gesprek te gaan voor een samenwerking. Zij begonnen op dat moment met dames 1 in de Eredivisie.”

Twee boeken uitgebracht

Alle ervaringen opgeteld is het logisch dat daarover een boek tot stand kan komen. Het is Marjolein inmiddels gelukt om twee boeken te laten uitbrengen. “In 2015 heb ik met mijn collega Wietske Idema een boek geschreven: Zelfregulatie in de sportpraktijk. Zelfregulatie is een competentie die sporters helpt om zich optimaal te ontwikkelen. Het houdt in dat je onder meer doelen kan stellen, reflecteren, monitoren, plannen en evalueren. Een voorbeeld: een sporter gaat naar een training en wil zijn basketbalschot verbeteren. Dat kan hij doen door gewoon honderd keer te schieten, maar hij kan dat ook doen door het schot heel bewust te trainen. Steeds heel bewust dat schot nemen, weten waarop te focussen, naderhand nagaan hoe het gegaan is, en wat hij de volgende keer anders kan doen. Op dat moment gebruikt een sporter zelfregulatievaardigheden. Niet veel sporters denken zelf zo doelgericht na over hun ontwikkeling en doelen. Ze volgen vooral de instructies en de feedback van de coach. Terwijl onderzoek heeft uitgewezen dat als sporters zich daar zelf mee bezighouden dat zij zich sneller kunnen ontwikkelen. Dit boek helpt coaches om zelfregulatievaardigheden bij hun sporters te trainen, tijdens de trainingen.

Dat was de methode die we in ons eerste boek hebben beschreven, en in ons tweede boek genaamd Chaos hebben we over zelfregulatie op teamniveau geschreven. Als team speel je een wedstrijd, maar een wedstrijd loopt nooit 100% zoals je vooraf hebt bedacht. Je bedenkt mooie tactieken, maar de kans dat iemand geblesseerd raakt of dat je tegenstander onverwacht goed speelt of dat er iets anders verrassends gebeurt, is gewoon groot. Teams die zelf in staat zijn snel op te merken om iets anders te gaan doen zijn succesvoller dan teams die afwachten wat coaches hen vertellen. Met dit boek leren coaches hoe zij dit aanpassingsvermogen bij hun teams kunnen trainen.”

Plannen voor een derde boek

Twee boeken die veel vertellen en veel inspiratie geven. Marjolein heeft nog veel meer ideeën. “Momenteel ben ik met een derde boek bezig,” vertelt ze, “dat zal gaan over teamontwikkeling en groepsdynamiek. Dat zijn onderwerpen waar ik mij de laatste jaren steeds meer heb beziggehouden. Ik vind deze onderwerpen echt onderbelicht in het kader van teamsport, behalve misschien binnen topsport. Als je spreekt over de nationale teams of eredivisie teams binnen bijvoorbeeld waterpolo of hockey, dan zie je dat zij daar vaak wel mee bezig zijn, maar alles daarbuiten niet. Dan zie je dat teams met goeie individuen soms slecht spelen omdat ze er met elkaar niet uitkomen. Maar ook teams met op papier mindere spelers, die echt een eenheid zijn en daardoor wel echt goed kunnen presteren. Dat vind ik heel interessant! Dit derde boek helpt coaches om van hun team echt een team te maken, dus niet af te wachten en hopen dat het team vanzelf een eenheid wordt. Het gaat om oefeningen, opdrachten en ideeën om het heft zelf in handen te nemen als coach. Zoiets ervaar ik nog als een missing link binnen de teamsporten. Ik geloof dat ik coaches en hun teams hierbij echt kan helpen!”