Jasper van der Veen begon al tijdens zijn studie politicologie (2006-2010) te spelen. In die tijd ging hij ook vaak naar het Comedy Café en Toomler. “Ik probeerde steeds meer uit. Ook ben ik toen een theateropleiding van Selma Susanna gaan doen,” vertelt Jasper. “Uiteindelijk heb ik in 2019 de gok gewaagd om mee te doen aan het Leids Cabaret Festival, waarbij ik de zowel de Jury- als de Publieksprijs won. Op dat moment zet je een hele grote stap in een nieuwe wereld. Vanaf dat moment besloot ik voorstellingen te gaan maken. Op 28 januari 2023 vond de première plaats van mijn tweede avondvullende programma Niet gehinderd door enige kennis, in De Kleine Komedie.” Foto: Anne van Zantwijk

Theater zien als laboratorium

Doordat Jasper nu ook zelf al een tijdje op het podium staat, is steeds meer duidelijk waarom theater zijn passie is. Experimenteren vindt hij enorm leuk. “In de maatschappij heb je allerlei sociale afspraken,” vertelt Jasper. “Je weet bijvoorbeeld hoe je bij een eerste kennismaking op een nette manier tot een conversatie komt. Dat soort sociale afspraken zijn bekend bij mensen. Theater is in zekere zin een soort laboratorium, een miniversie van de maatschappij waarin je eigenlijk alle regels opnieuw kan uitproberen. Als je opkomt, en mensen naar jou kijken, dan mag jij bepalen waarnaar zij kijken. Dat hoeft niet te zijn wat zij verwachten. Echter, als het niet iets is wat zij verwachten, dan moet je wel zorgen dat je iets goeds maakt. Het is eigenlijk een manier om sociale situaties opnieuw uit te proberen. Dat levert allerlei nieuwe inzichten op: zowel voor het publiek als voor jezelf. Je kan gesprekken voeren met het publiek, onder jouw voorwaarden, gesprekken die je op straat natuurlijk niet voert met mensen. Dit vind ik heel interessant, en dat maakt theater voor mij enorm leuk.”

Ook vroeger was Jasper al gek op theater, aangezien hij ook is opgegroeid met grappen maken. “Van kinds af aan heb ik van Herman Finkers en Theo Maassen, en later ook Freek de Jonge heel wat meegekregen. Zo maakten wij heel wat grappen thuis. Het feit dat ik dan ook op het podium wil staan verbaast mij niets. Ik ben een stand-up comedian, maar vertel ook verhalen waardoor het breder is dan enkel comedy.”

Van politicologie naar theater

Tijdens zijn studie politicologie kreeg Jasper steeds meer zin om het theater in te gaan. Niet veel later werd dat werkelijkheid. “Tijdens mijn studie vergeleek ik bijvoorbeeld verschillende onderzoeken met elkaar, geen eigen onderzoek maar dat van andere mensen,” herinnert Jasper zich. “Eigenlijk zou ik dan later bijna alleen maar achter een bureau zitten en in boeken duiken. Ik ambieerde het niet om daar mijn werk van te maken, ik zag mezelf gewoon niet als een wetenschapper. Tijdens mijn eerste studiejaar politicologie had ik ook auditie gedaan voor De Toneelschool in Amsterdam. Toen kwam ik in een van de laatste rondes, waarna ik op het laatste moment toch werd afgewezen. Ik was enigszins teleurgesteld, maar ik nam mijzelf voor om na mijn studie nog een poging te wagen. Toen ik mijn bachelor behaalde was ik tijdens de diploma-uitreiking vergeten dat ik had opgeschreven wat mijn vervolgplannen waren. Waar de rest opschreef dat zij een masteropleiding gingen doen, kwam ik met de theateropleiding van Selma Susanna. Ik werd daar zeker in gesteund, en wat mij erg aansprak was dat ik daar kon beginnen met mensen van mijn eigen leeftijd; tussen de 23 en 27 jaar.”

Met deze eerste stappen werd het tijd om nog meer te groeien, iets wat goed heeft uitgepakt. “In vier jaar tijd werd ik niet gelijk blootgesteld aan de buitenwereld. Je krijgt tips van binnenuit, waardoor je de tijd hebt om aan jezelf te werken zonder dat het gelijk gezien wordt. Dat geeft een soort rust, waarbij je van alles kan verzinnen. Als je de opleiding hebt afgerond heb je al veel geprobeerd, en ook je smaak verkend. Op dat moment kan je aan de slag gaan, en uiteraard ook je zelfvertrouwen ontwikkelen.”

Het behalen van diverse finales tijdens cabaret festivals

In 2012 en 2013 deed Jasper mee aan zowel het Groninger als het Amsterdams Studenten Cabaret Festival. Beide uitdagingen waren succesvol, want op beide events bereikte hij de finale. Wat dat betreft heeft de theateropleiding van Selma Susanna goed uitgepakt. “Het was een hele leuke bevestiging waar ik diep van binnen op hoopte, namelijk dat ik iets te vertellen had op het podium. Wat dat zou zijn wist ik nog niet, dat moest ik tijdens dat soort festivals gaan bedenken. Ik begon met 10 minuten materiaal, terwijl je 30 minuten nodig had. De rest van de 20 minuten bedenk je dan erbij. In Groningen vond het plaats in de Stadsschouwburg, waar ongeveer 750 tot 800 bezoekers in kunnen. Tijdens de halve finale was het helemaal uitverkocht. Dat ik de finale behaalde was geweldig, hoewel ik geen prijs won. Het feit dat de dynamiek met het publiek goed was en hoe ze reageerden was top! Ik bedacht mij wel dat het nog wel heel lang zou gaan duren voordat ik weer in de Stadsschouwburg Groningen zal staan. Het is alweer 11 jaar geleden, en het is nog niet in zicht. In dat opzicht is mijn grootste doel om in de Stadsschouwburg Groningen te staan, om zo’n ervaring nog een keer te hebben. Daarbij is het de stad waarin ik geboren ben, dus dat schept natuurlijk een band.”

De stap die daarop volgde: aangenomen worden bij Comedytrain

Het is mooi als je bevestigd krijgt waar je goed in wilt zijn. Dat was bij Jasper zeker het geval tijdens zijn deelname aan het Groninger als het Amsterdams Studenten Cabaret Festival. Daarna besloot Jasper dat hij auditie wilde doen bij Comedytrain. En hij werd ook nog eens aangenomen. “De Comedytrain is een hele rijke omgeving met allerlei uiteenlopende mensen, mensen die allemaal van comedy houden. Je leert daar enorm veel, ook adviezen waar ik vandaag de dag nog steeds profijt van heb. Dat is een schat aan ervaring, en aan de andere kant is het ook zwaar. Je ligt eigenlijk altijd onder een vergrootglas en het vergt dat je continue moet presteren. Maar het is echt een mooie plek, ik ben echt blij dat er meer van dit soort plekken bestaan.”

Meedoen aan het Leids Cabaret Festival, met als hoogtepunt het winnen van zowel de Jury- als de Publieksprijs

Een mooie prestatie die Jasper wist te realiseren kwam tot stand tijdens zijn deelname aan het Leids Cabaret Festival in 2019. De vele kilometers die hij heeft gemaakt hebben succes opgeleverd met het winnen van diverse prijzen. De weg ernaartoe herinnert hij zich nog heel goed. “Als je in de zee gaat zwemmen, en je krijgt een enorme golf over je heen, dan duurt het wel even voordat je weer boven water bent. Zo voelde dat festival ook. Ik was enorm gedreven en had gewerkt aan mijn materiaal. Met verschillende regisseurs ben ik aan de slag gegaan, en in de Leidse Schouwburg merkte ik dat ik nog veel aan het materiaal wilde veranderen. Van alle shows (de kwartfinale, halve finale en de finale) was niet één show hetzelfde. In de finale kwam het uiteindelijk bij elkaar, en viel alles op z’n plek. Ik was blij dat wat ik verzonnen had werkte en dat ik mij er goed over voelde. Bij de Publieksprijs was ik echt overweldigd. Daar kwam de tweede prijs, de Juryprijs, nog bovenop, en op dat moment voelde ik ook dat alle effort die ik in mijn materiaal had gestopt werkte. Het is als een droom voorbijgegaan, als iets geweldigs!”

Debuteren met de eerste avondvullende voorstelling, in coronatijden

Na 2019 volgde 2020, wat voor veel mensen een moeilijk jaar is geweest. De vele maatregelen die tot stand kwamen als gevolg van corona, hoe ga je daarmee om? Jasper wilde alle kansen die hij kreeg zo optimaal mogelijk benutten. “Achteraf gezien waren er twee manieren waarop je dat soort maatregelen kon aanpakken,” veronderstelt Jasper. “Om mij heen waren collega’s die hele optredens volledig hadden stilgelegd, en het later weer hadden opgepakt op het moment dat alle maatregelen vervielen. Voor mij was destijds de voorstelling Het dreigt volslagen goed te komen mijn eerste avondvullende voorstelling. Ik ben doorgegaan, elk moment waarop het legaal kon. In die tijd heb ik vaak voor 30 man, op anderhalve meter, gespeeld. Op een gegeven moment wil je, na meerdere totale lockdowns, weten waar je aan toe bent. Tijdens de laatste lockdown, welke tot februari vorig jaar duurde, ben ik gaan schrijven voor mijn huidige voorstelling Niet gehinderd door enige kennis. Met deze voorstelling ben ik vanaf afgelopen mei begonnen met try-outs.”

Ook heeft het Jasper nieuwe inzichten gegeven in hoe je nog effectiever het schrijven van een voorstelling kan aanpakken. “Voorheen schreef ik mijn materiaal stukje voor stukje. Tijdens de lockdown heb ik voor het eerst een dikke maand kunnen schrijven voor ik heb kunnen optreden. Dat bracht mij een stukje verdieping. Achteraf gezien heb ik daar heel wat aan gehad.”

Iets vormgeven wat geheel van jezelf is

Komen tot een avondvullende voorstelling is niet zomaar is. Want hoe is het om iets te maken wat volledig van jezelf is. Hoe pak je zoiets aan? “Als je je eigen avondvullende programma nog niet hebt gemaakt, dan heb je het in je hoofd al 10 keer gemaakt. Op het moment dat je het dan gaat maken, het schrijftraject, dan komt wel het besef dat je maar één vorm hebt om het in te gieten. Je kan zo’n voorstelling maar één keer maken, dus is dit dan wat ik wil maken? Je kan natuurlijk van alles maken, maar wat wíl je maken? Die zoektocht vond ik heel interessant, om uit alle mogelijkheden iets uit te kiezen. Daar ben ik wel dichtbij gekomen, maar toen ik die voorstelling op de plank heb gelegd en aan de volgende ben begonnen besloot ik om een andere aanpak te bedenken. Ik ben dat altijd gaan door ontwikkelen.”

En zo is Jasper gaan door ontwikkelen tot zijn huidige voorstelling Niet gehinderd door enige kennis. Deze voorstelling is op 28 januari in première gegaan. “Tot de première werk je door aan zo’n voorstelling, en op de première zelf moet het de eindversie zijn. Het is net zoiets als je voorbereiden op een wedstrijd. Ik wist al drie tot vier maanden wat er op 28 januari moest gaan gebeuren.”