Cézanne Tegelberg weet in de theaterwereld innovatie en creativiteit te brengen. Met haar unieke benadering van theatermaken heeft zij de aandacht getrokken van zowel professionals als theaterliefhebbers. Cézanne is tevens eigenaar van CT&CO, een gezelschap dat bekend staat om zijn bijzondere voorstellingen. We gaan eens dieper in op wie Cézanne is en op CT&CO.

Een passie voor theater

Cézanne Tegelberg beschrijft zichzelf als een theatermaker die zich richt op devised performance, een techniek die sterk visueel is en waarbij het creatieve proces zich ontvouwt op de vloer. “Devised performance is een techniek die werkt vanuit beeld, waarbij je op de vloer je werk ontdekt en daardoor pas tot een dramaturgische lijn en het script komt in plaats van andersom,” legt Cézanne uit. “Dus je werkt, voor Nederlandse principes, een beetje achterstevoren.” Haar interesse in theater begon al op jonge leeftijd. Tijdens haar middelbare schoolperiode in Den Haag ontdekte ze haar passie voor theater dankzij een inspirerende dramadocent. “Ik ben door haar gaan spelen en kwam erachter dat het voor mij was weggelegd. Zij heeft mij echt meegenomen in de theaterwereld in Den Haag

Engelse theatercultuur

Cézanne's reis bracht haar naar Engeland, waar ze een Bachelor of Arts in theater behaalde. Deze ervaring bood haar nieuwe perspectieven op het gebied van theatermaken. “Het was ook spannend, want daar zijn ze, tegen de tijd dat ze op de opleiding komen, al veel steviger onderlegd dan wij.” Ze benadrukt hoe de Engelse cultuur haar spel beïnvloedde: “In Engeland zeg je bijvoorbeeld ‘oh that's fine darling’, en ergens daaronder moet dan voelbaar zijn voor de ander dat het ‘not fine at all’ is. Het is een hele andere beleving, wel eentje die mij meer inzicht heeft gegeven.”

Cézanne's opleiding in Engeland gaf haar niet alleen een sterke basis in de techniek, maar ook een groter begrip van de verschillende lagen van communicatie in theater. “Ik vond het heel erg interessant in de eerste periode, en daarna ging ik steeds verder richting het maken. We hadden een internationale groep, met heel veel docenten die van Le Coq afkwamen en van Complicité en Philippe Gaulier.”

Vroege carrière en invloedrijke projecten

Tijdens haar opleiding begon Cézanne al met het maken van voorstellingen. Een van haar vroege projecten was Return to Sender. “Dat was nog tijdens mijn opleiding, in mijn tweede jaar. Daar speelde ik meerdere rollen, waaronder Baba Yaga de Heks, maar dan in de vorm van een operazangeres. Het was een heel leuk stuk.”

Haar eerste grote project als regisseur was in Noord-Londen, waar ze de voorstelling A Wish in Winter maakte. Na haar studie in Engeland werkte Cézanne in verschillende kleine producties, van opera tot film. “Ik kon gewoon mijn eigen stuk maken, mijn eigen performers uitzoeken. Toen ben ik teruggegaan naar diezelfde opleiding waar ik zelf vandaan kwam om daar een paar net afgestudeerden vandaan te halen om die voorstelling mee te maken.”

CT&CO: Een nieuwe dimensie van theater

In 2019 richtte Cézanne haar eigen gezelschap op, CT&CO, dat snel bekend werd om zijn innovatieve benadering van theater. Een van de meest opvallende producties was Yuto en de Boom, een voorstelling die tijdens de coronapandemie werd uitgevoerd. “Wij stonden al op locatie. Daar moest een ontheffing voor komen vanwege alle maatregelen die destijds aanwezig waren, maar die kregen we aangezien er schermen en een looproute waren. Het aantal mensen dat erin mocht, paste precies binnen de hoeveelheid vierkante meters die die loods had. Alles paste echt als een soort Tetris-blokje in die coronaregeling, en uiteindelijk waren we dus niet een ‘theatervoorstelling’, maar meer een galerie. We verkochten ook boeken van de voorstelling aan het einde, dus was het een soort boekwinkel met een omslachtige ingang en dus een galerieopstelling. Iedere dag testte iedereen zich, en wij zijn het negen dagen lang gaan spelen, helemaal uitverkocht. Iedereen kwam vanuit het hele land, en opeens kwam de pers naar ons toe in plaats van dat wij naar hen toe zouden gaan. Er kwamen natuurlijk ook programmeurs die de voorstellingen zijn gaan boeken. Dat waren echt heel bijzondere momenten.”

Yuto & de Boom. Foto: Joris van Bennekom

Innovatieve producties en methodes

CT&CO staat bekend om zijn immersieve voorstellingen, waarbij het publiek zich in een andere wereld waant. Dit geeft het publiek de ruimte om de ervaring op hun eigen manier te interpreteren. “We hadden de voorstelling HAG, waarbij de mensen op verschillende momenten door de voorstelling heen naar binnen kwamen. Ons experiment was dus ook om te zien of mensen een voorstelling kunnen ‘verteren’ op het moment dat een verhaal niet lineair is maar een soort van poëtische stukken bij elkaar. Onze vraag was of dat zou uitmaken. Het bleek dat de helft van het publiek dat heel goed kon, en de andere helft van het publiek was wel zoekende, want zij gingen zoeken naar het verhaal. Je blijft zo’n voorstelling door ontwikkelen, waardoor we steeds iets meer verhaal hebben ingevuld waardoor het publiek meekon in de lijn. Onze nieuwe productie Storm heeft juist weer wat meer narratief.”

Cézanne speelt graag met de verwachtingen van het publiek en gebruikt non-lineaire tijd en ruimte in haar voorstellingen. “Ik speel altijd met non-lineaire tijd en ruimte, omdat ik wil dat het onzichtbare zichtbaar wordt en het onmogelijke mogelijk wordt op de vloer. Op deze manier moet je de magie van het kindertheater de volwassenen ook gunnen.”

HAG. Foto: Joris van Bennekom

Advies voor toekomstige theatermakers

Wij vroegen aan Cézanne wat haar advies aan beginnende theatermakers zou zijn. Haar advies aan andere theatermakers is simpel maar krachtig: “Ik denk dat je heel dicht bij jezelf moet blijven als artiest en als kunstenaar, omdat je de energie moet blijven halen uit het proces en uit wat je aan het maken bent. En het is zo makkelijk om je druk te gaan maken over wat het publiek hier dan van vindt, wat de fondsen hiervan vinden, wat de recensenten hiervan vinden, past het wel, is het wel rendabel op deze manier.”

Cézanne benadrukt het belang van het omarmen van uitdagingen en het zien van beperkingen als mogelijkheden. “Je moet het wel durven aangaan, je moet het durven aan te kijken. Je bent misschien nog wel meer dan een speler, en de hele tijd bezig met kijken: wat hebben wij als mensen, ik en de andere makers, het publiek te geven?”