In de Nederlandse theaterwereld zijn er namen die een stempel drukken op het vak en een enorme indruk achterlaten op het publiek. Anne Rats oefent niet alleen haar vak met passie uit, maar brengt ook de essentie van menselijkheid, strijd en doorzettingsvermogen op het podium. Met haar nieuwste voorstelling Nachtdier vertelt Anne een verhaal dat diep uit haar eigen ziel komt: rauw, eerlijk en krachtig. Het is een voorstelling die niet alleen gezien, maar vooral gevoeld moet worden.

Van 7 februari tot 15 maart 2025 wordt Nachtdier gespeeld in de Sodafabriek in Schiedam. Alleen op 8 maart 2025 staat ze in het Wennekerpand te Schiedam. Kaarten zijn via deze link te koop! Foto: Twan de Veer

Een leven in het theater

Anne’s liefde voor theater begon al op jonge leeftijd. “Ik kan me eigenlijk geen moment herinneren dat ik niet wilde spelen,” vertelt ze. Als negenjarige liep ze haar eerste auditie binnen voor de jeugdserie Otje, en meteen was het raak. “Dat was een serie waarin ik me heel erg thuis voelde, waarin ik dacht: oh, dit kan ik ook! Daar hoorde ik voor het eerst over de toneelschool, en toen wist ik meteen: ja, dat wil ik!”

Anne groeide op in een gezin waarin kunst werd gestimuleerd. Haar vader was dirigent en haar moeder had vroeger ook gespeeld. “Eigenlijk ben ik vanaf jongs af aan met spel in aanraking gekomen.” In 2010 studeerde ze af aan de Amsterdamse Toneelschool en Kleinkunstacademie, en sindsdien is haar carrière met sprongen vooruitgegaan: fel, sprankelend en onvergetelijk!

De oprichting van De Stokerij

In 2015 richtte Anne samen met Koen Wouterse het theatergezelschap De Stokerij op in Schiedam. Het was een langgekoesterde droom. “We droomden altijd van een eigen theaterhuis, een plek waar mensen gewoon kunnen binnenlopen, ook als ze niet per se in theater geïnteresseerd zijn. Dat ze een kop koffie kunnen drinken en spontaan een repetitie kunnen bijwonen. Dat mensen kunnen zien wat mijn vak écht inhoudt.”

Vanaf het begin zette De Stokerij zich in om theater toegankelijk te maken en een breed publiek aan te spreken. De eerste grote productie was een groots stadspektakel: een bewerking van Hamlet waarin niet alleen professionele acteurs, maar ook tientallen inwoners van Schiedam meespeelden. “We wilden meteen een voorstelling maken die gedragen werd door de stad. Twintig amateurspelers en vijf kinderen wisselden per voorstelling af en speelden een eigen versie van Hamlet.”

Door de jaren heen heeft De Stokerij zich ontwikkeld tot een theatergezelschap dat midden in de samenleving staat. Anne en haar team maken niet alleen voorstellingen in het theater, maar ook op locatie, in de stad en in samenwerking met ondernemers en maatschappelijke instellingen. “We hebben vijf jaar lang een grote kerstvoorstelling gespeeld in Theater aan de Schie en veel verschillende locatievoorstellingen gemaakt met verhalen van Schiedammers.”

Anne heeft zich altijd ingezet om theater toegankelijk te houden voor iedereen. “Theater is niet alleen een eindproduct dat je in de schouwburg ziet; het is een creatief proces waarin ontzettend veel werk gaat zitten. Wij nodigen mensen uit om dat te komen ervaren.”

Inmiddels is De Stokerij een vast onderdeel van het culturele landschap van Schiedam en ver daarbuiten. “We hebben onze eigen plek in het Wennekerpand en werken samen met de stad. Onze drempel is laag, ons bereik is groot en onze dromen zijn nog groter!”

Wat theater maken nog meer inhoud dan enkel spel

Anne werkte als freelancer voor film, televisie en verschillende theatergezelschappen, zoals het Nationaal Theater, Laagland, Theatergroep Kwatta en Nachtgasten. “Ik krijg best vaak de vraag: Oh, je bent acteur? Tof! Wat doe je dan overdag? Alsof om kwart over acht het doek opengaat en alles er dan opeens is. Terwijl de realiteit is: als ik ’s avonds speel, ben ik overdag bezig met marketing, beleidsplannen, het schrijven van een nieuwe voorstelling en het coördineren van de jongere kant van ons gezelschap. Er komt extreem veel kijken bij wat je als maker doet.”

Strijden voor theater

Juist dat laat zien dat theatermaken zoveel meer inhoudt dan alleen spelen en verwachten dat er ineens een voorstelling staat. Anne heeft haar vak de afgelopen jaren zien veranderen, met name hoe er tegenwoordig naar theater wordt gekeken. “Ik heb het zien devalueren tot een hobby. Ik heb politici horen zeggen dat mijn vak de moeite niet waard is zodra er subsidie aan te pas komt, alsof mensen ‘ook gewoon een dvd kunnen opzetten’. Tijdens de COVID-crisis ben ik zelfs ‘subsidieslurper’ genoemd. Als je dat lang genoeg zegt, gaan mensen daarin geloven.

Natuurlijk begrijp ik dat als mensen moeite hebben met rondkomen, als ze zich zorgen maken over de huur of boodschappen, theater niet bovenaan hun prioriteitenlijst staat. Dat snap ik. Maar het imago van mijn vak is verziekt, en dat neem ik de Nederlandse politiek zeer kwalijk.”

Toch blijft Anne vechten. “We moeten als theatermakers laten zien wat we doen. Mijn vak is geen luxeproduct, het is echt essentieel. Kunst vertelt verhalen die móeten worden verteld.”

Hardlopen als passie en uitlaatklep

Naast theater heeft Anne een andere grote passie: hardlopen. Wat begon als een toevallige suggestie van haar personal trainer in 2021, groeide uit tot een onmisbaar deel van haar leven. “Ik vond hardlopen eerst nooit leuk, maar mijn trainer stelde voor om het eens te proberen. Tot mijn verbazing bleek ik er in het begin toch goed in te zijn, beter dan ik had verwacht. Dat triggerde mij enorm.”

Binnen korte tijd liep Anne tien kilometer, vervolgens een halve marathon en uiteindelijk een hele marathon. Dit jaar staan er nog grotere uitdagingen op de planning: de Trail du Grand Ballon, de Eiger in Zwitserland (35 kilometer) en de legendarische Sierre-Zinal in Zwitserland. “Ik speel Nachtdier en tegelijkertijd train ik voor zware trails. Het is intens, maar ik zou het voor geen goud willen missen.”

Het schrijven voor hardloopmagazines

Naast haar liefde voor theater en hardlopen heeft Anne ook een talent voor schrijven. Ze combineert haar passie voor bewegen met haar liefde voor taal door te schrijven voor hardloopmagazines. “Ik schrijf zowel voor theater als voor hardloopmagazines. Mijn columns in Runner’s World of Le Champion Magazine zijn kort en to-the-point, maar de theatraliteit neem ik altijd mee.”

Ze merkt dat de disciplines van theater en schrijven elkaar beïnvloeden. “Ik denk dat als je de voorstelling Het Vergissingsbombardement en mijn columns naast elkaar legt, je voelt dat dezelfde persoon erachter zit. Mijn toneelwerk en mijn teksten zijn allebei doordrenkt van energie en emotie.”

Anne heeft inmiddels een trouwe lezersgroep opgebouwd die haar stukken waardeert om hun meeslepende stijl en herkenbare inhoud. “Ik neem mijn lezers mee in mijn ervaringen, of dat nu het rennen door de bergen is of het staan op een podium. Het zijn allebei momenten waarop ik me volledig levend voel.”

Een voorstelling uit het hart: Nachtdier

Anne zei het eerder al: kunst vertelt verhalen die móeten worden verteld. Nachtdier is de meest persoonlijke voorstelling die ze ooit heeft gemaakt. “Ik dacht aanvankelijk dat ik een voorstelling moest maken over thema’s die relevant waren voor Schiedam, over wat de stad nodig had. Regisseur Elfie Tromp, die voor het eerst een voorstelling regisseert, zei: ‘Nee, jij gaat maken waar jij nú behoefte aan hebt, op dit moment.’ Dat heeft echt alles veranderd.”

De voorstelling is een rauwe, intense en eerlijke zoektocht naar identiteit, trauma en veerkracht. Anne neemt haar publiek mee in haar eigen verhaal, waarin ze diepgewortelde ervaringen deelt die ze jarenlang verborgen hield. “Ik vertel over hoe ik mijzelf heb aangeleerd dat als mensen je goed vinden, jij dan ook echt goed bent. Over hoe ik jarenlang probeerde om zo weinig mogelijk ruimte in te nemen.”

De voorstelling is opgebouwd als een monoloog waarin Anne haar verleden onder ogen ziet, zich losbreekt van opgelegde patronen en haar kracht hervindt. “Het opschrijven van deze verhalen kostte moeite. Het was eng, verdrietig en intens. Toch voelde het voor mij noodzakelijk om deze waarheid te vertellen. Spelen voelt als een bevrijding. Het is voor het eerst dat dit deel van mij er volledig mag zijn. Ik speel deze voorstelling tot ik niet meer op dat blok in de voorstelling kan springen,” zegt Anne met een glimlach.

En wie Anne kent, weet dat dit nog heel lang zal duren. Foto's: Twan de Veer

Waarom je Nachtdier moet zien

Anne Rats is een artiest die je voelt. Een vrouw die haar pijn, vreugde en kracht met het publiek deelt op een manier die zeldzaam is. Nachtdier is een voorstelling die een bijzondere ervaring biedt. Het is een verhaal dat je opslokt, aan het denken zet en je geïnspireerd achterlaat.

Van 7 februari tot 15 maart 2025 speelt Anne deze solovoorstelling in de Sodafabriek in Schiedam. Op 8 maart staat ze in het Wennekerpand. Kaarten zijn via deze link te koop!

De voorstelling is ontstaan dankzij een krachtig team van makers die Anne’s visie tot leven hebben gebracht:

- Regie: Elfie Tromp 

- Dramaturgie: Céline Buren 

- Fotografie/film/beeld: Twan de Veer 

- Marketing/productie: Hansje Veen 

- Techniek: Senne Breen-Prins (Rodney Breen Producties) 

- Decor/vormgeving: Anouk van Mil 

- Met dank aan: Koen Wouterse, Ine & Mart Elderkamp, Peter van Velzen, Tempel Optiek & Sodafabriek