Het verzorgen van poppentheater; zoiets vergt creativiteit, herkenning en enorm veel inlevingsvermogen. Bij Theater Poppekus wordt dat op een fantastische manier gerealiseerd, voor zowel kinderen als volwassenen. Het opent een vertrouwd gevoel, waarin heel veel herkenning kan plaatsvinden, maar ook dat men opgaat in de verhalen en het wel en wee van de poppen. Tineke Jonkman (op bovenstaande afbeelding) is de eigenaresse van Theater Poppekus. Zij weet precies wat er nodig is om creatieve ideeën in poppenvoorstellingen te implementeren. Samen met Claudia Neeft en nog een aantal andere zzp-ers en vrijwilligers slaagt zij in het geven van mooie voorstellingen, vooral ook door de enorme hoeveelheid passie, energie en uitstraling die de dames op elk moment uitstralen! Theater Poppekus is een theaterinstantie waar al het werk, liefde en talent samenkomt, waardoor het een beleving is om hun voorstellingen te bezoeken!

Het ontstaan van Theater Poppekus

Het idee van Tineke om poppentheater te maken kwam tot stand voor een wintersportvakantie met haar zus. Ze waren onderdeel van een groot gezelschap met veel kinderen en wilden een poppenkastvoorstelling maken voor de après-ski. “We gingen brainstormen over een vervolg op Hans en Grietje en hebben zelf poppen gemaakt,” vertelt Tineke. "Vanaf dat moment hadden we de smaak te pakken en wilden we daar iets mee doen. In eerste instantie hebben we een bedrijf opgericht voor kinderfeestjes, waarbij we creatieve workshops aanboden. In de pauze, als de schilderwerkjes moesten drogen, speelden we een poppenkastvoorstelling. Het enige probleem was dat wij moesten werken als onze kinderen vrij waren. Dat was niet zo handig! Toch wist ik dat dit mijn passie was; ik wilde er iets mee. Ook vond ik dat de poppenkast te beperkt was. Als je in een kast speelt, heb je niet of nauwelijks contact met het publiek. Daarbij heb je enkel een kadertje en dus beperkte speelruimte. Dat bracht mij op het idee om met handpoppen aan de slag te gaan en op tafels te gaan spelen. Na jaren sudderen en dingen uitproberen resulteerde dat in de oprichting van Theater Poppekus. Dat was in 2014. In 2016 kwam Claudia erbij en sindsdien gaan we met Theater Poppekus als een speer!”

Uiteindelijk weten wat je wilt

Het heeft even geduurd voordat Tineke de smaak te pakken had in wat ze precies wilde doen. Uiteindelijk wist ze het en daarmee gaat ze op in alle het moois wat nu zoal op haar af komt. “Als je iets gaat uitproberen, waar je echt ‘feeling’ voor hebt, dan ga je dat uitbouwen,” vertelt ze. “Ik heb zoveel banen gehad in mijn leven; administratieve banen, gewichtsconsulente, schoonheidsspecialiste, noem maar op. Ik vond het allemaal niets, totdat ik met poppen ging spelen. Rond mijn 45^e wist ik dat ik iets met poppen moest doen, omdat dat iets is waar ik enorm blij van word. Daarin kan ik mijn creatieve ei kwijt. In het begin van Theater Poppekus was het voornamelijk zoeken. We zaten gedeeltelijk in de poppenkast en gedeeltelijk op tafels, maar toch voelde het niet als de formule van ons theatergezelschap. Ook hadden we er destijds weinig geluiden erbij.”

“Tegenwoordig beschikken we over heel veel special effects,” vertelt Claudia. “We vragen altijd aan de kinderen of ze weten wat special effects zijn. Dat weten ze meestal niet en dan vragen we aan Rob Bakker, onze decorbouwer en geluidsman, om wat special effects te laten horen. Dan weten ze meteen wat een special effect is. Muziekjes en geluiden maken een voorstelling een complete beleving. Als het verhaal goed is, en het spel is goed, dan kijken de kinderen alleen nog maar naar de poppen. Ook volwassenen geven dat ons terug. Dan weten wij dat we goed aan het manipuleren zijn, en dat is fantastisch!”

Nieuwe ideeën tot werkelijkheid brengen is iets wat bij Theater Poppekus inmiddels een begrip is. Mooi ideeën krijgen steeds meer een plek en worden op verschillende manieren gebruikt.

Fantastisch hoe Claudia (links) en Tineke (rechts) dit vormgeven!

Een geweldige benadering van de voorleesvoorstellingen

Boeken openen een nieuwe wereld, middels het verhaal wat is geschreven. Bij Theater Poppekus hebben ze een mooie invulling gegeven aan het gebruik van boeken. Theater Poppekus brengt de verhalen tot leven!
Tineke: “Tegenwoordig zijn de voorleesvoorstellingen een hot item, aangezien er minder wordt gelezen. Wij willen het lezen blijven stimuleren. Dat doen we door een prentenboek voor te lezen, waarbij we tegelijkertijd de scenes uitspelen met de poppen. Op het moment dat we het boek lezen zien de kinderen het boek driedimensionaal tot leven komen. We verzinnen er van alles bij en improviseren heel veel naar aanleiding van de interactie met de kinderen. Dat is echt zo gaaf! Er zitten zelfs baby’s bij die de poppen vol verwondering volgen!”

Claudia: “Het bijzondere van deze voorleesvoorstellingen is dat kinderen snappen dat een verhaal leuk is én dat een boek leuk is. Dit soort voorleesvoorstellingen wordt dan ook vooral gehouden in bibliotheken, leeslokalen en kinderdagverblijven. De kinderen vinden het prachtig om een prentenboek tot leven te zien komen.”

“Ja, dat is waar,” vertelt Tineke. “Voor kinderdagverblijven en bibliotheken is dit een heel leuk initiatief om het lezen te stimuleren. Als ze ons in de bibliotheek vragen, dan komen er heel veel kinderen. Zij gaan vervolgens de bibliotheek in om boekjes te lenen. Missie geslaagd!”

“Vooraf hadden we nooit kunnen bedenken dat dit soort voorleesvoorstellingen zo’n vlucht zou nemen. Ook voor ouders is dit een hele goede methode. Op deze manier zien ze hoe ze op een leukere manier zouden kunnen voorlezen, bijvoorbeeld door stemmetjes na te doen maar ook om poppetjes erbij te halen. In het huidige digitale tijdperk is wat ons betreft de analoge wijze van theater maken nooit voorbij! Voor ons is dat de leukste manier van voorstellingen spelen. De kinderen voelen zich heel betrokken bij de voorstelling. Hier in Uitgeest, en inmiddels ook in Katwijk, kennen de kinderen ons inmiddels goed en vinden het heel leuk dat we elke maand met een nieuw verhaal komen.”

Een terugkerend element: de magie van theater

Eerder schreven we een artikel over Claudia Neeft. Hierin stond voornamelijk centraal wat theater met haar doet, namelijk de magie van dit alles. “Juist bij Theater Poppekus zie je heel veel magie!” beaamt Claudia. “Als alles klopt in de voorstelling dan is dat gewoon magisch. Dus als kinderen helemaal met open mond staan te kijken, het verhaal aanschouwen en gaan lachen, dan voelt het enorm goed. Ik vind het geweldig dat je in dat opzicht, qua spel, in een andere wereld kan duiken. Het mooie daarvan is dat je de kinderen in die andere wereld kan meenemen. Dat maakt veel indruk! Ze kunnen zich weken, soms maanden, na de voorstellingen nog herinneren wat er in voor is gekomen.”

Inmiddels zeven jaar betrokken bij Theater Poppekus

Claudia is onderhand een vertrouwd gezicht geworden bij Theater Poppekus. Ook met haar enorm mooie levendigheid mag iedereen boffen: zowel Theater Poppekus als de bezoekers van de voorstellingen. “Kinderen gaan op in een verhaal en in dat opzicht wilde ik mijn creatieve ei kwijt. Via-via kwam ik mensen tegen die op zoek waren naar mensen voor Theater Poppekus. We hadden gelijk een enorme klik, terwijl poppentheater niet mijn ding was. Ik werd aangestoken door het enthousiasme van Tineke en ik zag de poppen en het decor, waardoor ook mijn enthousiasme niet op kon. Ik vond het zo leuk om te zien! Het feit dat we samen de verhalen konden bedenken, maakte dat ik mijn creativiteit kwijt kon terwijl ik ook tijdens het spelen helemaal in mijn element kon zijn. Het lijkt makkelijk om als pop te praten, maar dat is het zeker niet. Wat ik mij kan herinneren is dat ik in het begin als pop wilde praten door mijn hand open te doen wanneer de pop juist haar mond dicht moest houden. Dat ging onbewust.  Je moet echt leren hoe je praat met zo’n pop. Bovendien moet je proberen zelf zo onzichtbaar mogelijk te zijn.”

“Dat is ook onze methode,” vertelt Tineke. “We manipuleren de pop, kijken naar de pop met zo min mogelijk mimiek en laten de pop contact zoeken met het publiek. Zo ervaart het publiek dat de poppen echt leven! Dit is theater en veel leuker dan via een scherm naar een voorstelling kijken. Live theater aanschouwen is het leukste, want daardoor ontstaat er ook interactie. Dat vind ik heel leuk spelen. Ook als het publiek wat zegt, kun je daarin meegaan. Maakt het heel uitdagend. Als we geschater horen, geeft dat een fantastische gevoel!”

Educatieve doeleinden

Als theatermaker wil je kinderen tegelijkertijd wat bij laten leren. Dat is bij Theater Poppekus altijd aan de orde.
Tineke: “In onze voorstellingen zit altijd wel iets educatiefs over de natuur. Denk hierbij aan de insecten, de plasticsoep, de vervuiling; er zitten altijd wel maatschappelijke elementen in. Met humor kan je alles zeggen en dat willen we lekker blijven doen.”

Hierboven een afbeelding uit de voorstelling Daan Duurzaam en de linke soep.

Kleine sfeerimpressie

Tineke: “We hebben bijvoorbeeld een voorstelling over het Love Hotel waar iedereen van elkaar houdt en niemand eet elkaar op eet, maar dan komt er een lieveheersbeestje die álle luizen op eet!”

Claudia: “Ja en dan kom ik met Sola de Bij, een van onze handpoppen en die zegt dan: ‘Maar dit is toch het Love Hotel, waar we allemaal van elkaar houden en waar niemand elkaar op eet?’”

Tineke: En het lieveheersbeestje antwoordt dan met: “Ja maar dat is toch de natúúr?!”

Claudia via Sola de Bij: “Oh, ja, nou ja dat ik vegetarisch ben kan ik natuurlijk niet van alle andere insecten verwachten.”

Tineke: “De natuur heeft zo ook haar gewoonten, en ook dat komt in onze voorstelling naar voren. Dat willen we dan op een mooie manier in een voorstelling verwerken. Tevens is dit een voorbeeld van een knipoog naar de fanatieke vega-mensen die jou op willen dringen om vooral ook vega te gaan eten. Iedereen moet doen waar hij zich goed bij voelt!”

Voorstellingen voor oudere mensen

Ook treedt Theater Poppekus op bij verzorgingstehuizen. Daar vindt ook heel veel bijzonders plaats. Tineke: “Vooral voor mensen met beginnende dementie, is het enorm gaaf om een stuk te spelen waar heel veel dingen teruggrijpen naar vroeger: liedjes van vroeger, spreekwoorden van vroeger en de verkeringstijd. We hebben een scène waarin een opa niet weet hoe hij koffie moet maken, aangezien oma dat altijd voor hem doet. Na veel gestuntel met een koffiefilter, een oud verfrommeld filterzakje en een papiertje met koffie, zakt hij moedeloos in zijn stoel, waarna de koffiemachine transformeert in een heel sensitief, sensueel Senseo apparaat. Samen komen ze uiteindelijk tot de climax, namelijk dat hij eindelijk zijn kopje koffie krijgt. De herinneringen openen allerlei luikjes bij oudere mensen. Dat is zo geweldig om te zien! We hebben mensen gehad die tot tranen toe geroerd waren.”

“Dat is pas magisch”

Dit soort voorstellingen maakt enorm veel los bij oudere mensen. Het is heel mooi en bijzonder hoe Theater Poppekus dat voor elkaar krijgt. “We vragen aan de mensen hoe zij elkaar hebben leren kennen,” vertelt Tineke. “Dan krijg je soms hele verhalen van bijvoorbeeld afspraakjes in het fietsenhok op school. Ook hebben we weleens gehad dat een dochter of zoon naar ons toe kwam en aan ons vroeg wat wij met hun vader hadden gedaan. Die begon ineens allerlei verhalen over vroeger te vertellen, terwijl hij bijna geen woord meer sprak en meestal apathisch in zijn rolstoel zat!”

Claudia: “Het idee dat dit soort voorstellingen luikjes opent bij oudere mensen, dat is pas magisch! Niet alleen met kinderen, maar ook met oudere mensen is zoiets fantastisch om te zien.”

Mega bijzonder wat zo'n voorstelling kan doen!

Educatieve wandelingen, met opnieuw de natuur als terugkerend thema

Bij bezoekerscentrum De Hoep in Castricum zit een hele mooie tuin. In deze tuin heeft Theater Poppekus een nieuw innovatief idee kunnen ontwikkelen. “We kwamen op het idee om in die tuin een educatieve wandeling te maken,” herinnert Tineke zich. “We hebben een kruiwagen-bak gemaakt waar van alles op zit en uit komt. Zo hebben we een mierenhol gemaakt op een lap stof. Die rollen we uit zodat de mierenkoningin kan vertellen welke kamers er allemaal in die mierenkolonie zitten. Ook hebben we het over kikkers en gaan we vlinders en vogels zoeken. Het is heel educatief, waarbij kinderen worden aangespoord om dingen te benoemen en te onderzoeken en ze leren ook een heleboel. We hebben een pop, een boswachterspop. Hij vertelt van alles en de kinderen hangen aan zijn lippen. Dat is leuk en lekker buiten in de natuur. Deze activiteit organiseren wij in de zomervakantie en wordt goed ontvangen. Ook in dat opzicht komt de natuur terug in onze voorstellingen.”

Een levendige en prachtige chemie tussen Tineke en Claudia

Allebei de dames zijn enorm levendig, energiek qua karakter en enorm getalenteerd in het vermaken van kinderen. Zij weten dan ook enorm goed wat ze aan elkaar hebben.
“Tineke: “Claudia en ik voelen elkaar heel goed aan. Als wij gaan improviseren, dan voelen we dat het ook goed zit.”

Claudia: “Op dat soort momenten redden wij elkaar. We kunnen daar wel om lachen hoor, ik bedoel je kunt soms weleens wat vergeten. Wij raken nergens van in ‘paniek’. Ik ga altijd enorm met het publiek mee.”

Tineke: “Onze chemie is heerlijk! Claudia is een kei in het doen van stemmetjes en heeft ook totaal geen schroom! In feite sta je best ‘naakt’ als je zo’n voorstelling geeft.  Claudia gaat er vól in en dat werkt aanstekelijk. Zij maakt een voorstelling enorm mooi en levendig en dat is prettig samenwerken! Als we zitten te brainstormen, dan schrijven we alles op. Het schiet van links naar rechts, van boven naar beneden. Tineke werkt dat dan later uit en meestal poppen er dan nog extra teksten en dialogen op.”

Claudia: “Toen ik Tineke voor het eerst ontmoette, dacht ik ‘jeetje wat een leuk mens is dat’! Ik beschik ook over een hoge mate van energie, maar Tineke heeft dat ook. Als het allemaal klopt dan gaan we er volledig in op. Bij haar kan ik helemaal mijzelf zijn en wij snappen elkaar enorm goed. Haar creativiteit is geweldig. Het is een geweldig proces dat we doormaken, van het maken van voorstellingen tot de uitvoering!”